De WijkMakers in Malburgen
De WijkMakers zijn sinds januari 2020 actief in het Arnhemse stadsdeel Malburgen, meer specifiek in de buurten Immerloo I en II, en ‘t Duifje. Inmiddels hebben we actieve buurtcoalities gevormd die bijdragen aan een wijkgerichte aanpak van eenzaamheid. Hieronder beschrijven we de ontwikkelingen van A tot Z.
Wijkanalyse
Er wonen ongeveer 9000 Arnhemmers in ’t Duifje en Immerloo. Het aandeel alleenstaande 65-plussers en ouderen met een migratie-achtergrond is hoger dan in andere Arnhemse wijken. Op deze twee doelgroepen is onze aanpak afgestemd. Allereerst is dit terug te zien in de selectie van sleutelfiguren voor de coalities. Dit zijn echte ‘wijkkenners’, die ieder op hun eigen manier in contact staan met de doelgroep.
Er wonen ongeveer 9000 Arnhemmers in ’t Duifje en Immerloo. Het aandeel alleenstaande 65-plussers en ouderen met een migratie-achtergrond hoger dan in andere Arnhemse wijken. Op deze twee doelgroepen is onze aanpak afgestemd. Allereerst is dit te zien in de selectie van sleutelfiguren voor de coalities. Dit zijn echte ‘wijkkenners’, die ieder op hun eigen manier in contact staan met de doelgroep.
De coalities
't Duifje
Joke Beulecke – Vitale Verbindingen
https://vitaleverbindingen.nl/
Freija Poll – Theaterdocent en Secretaris Stichting Overmalbruggen
https://overmalbruggen.nl/
Mirjam Schuilinga – Consulent en trainer Stichting de Kim
https://www.stichtingdekim.nl/
Ivo Janssen – Sociaal begeleider Pleyade
https://pleyade.nl/locaties/8/malburgstaete
Bianda Rutjes – Praktijkverpleegkundige ouderenzorg huisartsenpraktijk Dovenetel
https://www.huisartsenpraktijkdovenetel.nl/medewerker/
Manja de Bekker – Projectadviseur en coördinator buddyzorg SWOA
https://swoa.nl/
Annette Timmer en Monique Hoekstra – Wijkcoaches van het sociale wijkteam Malburgen
https://www.wijkteamsarnhem.nl/wijkteams/malburgen/
Marijn van Wolfen – Wijkmanager team leefomgeving gemeente Arnhem
https://www.arnhem.nl/stad_en_wijken/Wijken/Wijken
Ad Boogaard – Coördinator D3rde Verdieping
https://d3rdeverdieping.nl/
Immerloo I + II
Hassan Koubaa – stichting Prisma, laagdrempelige activiteiten in de wijk en taalcursussen
http://stichtingprisma.org
Lars Nieuwenhoff
https://huisvoordewijk.nl/organisatie-en-beheer/
Nuray Daymaz – sociaal begeleider Multi-hulp
http://multi-hulp.nl/index.php/over-multihulp
Marijn van Wolfen – wijkmanager Teams Leefomgeving gemeente Arnhem
http://inmalburgen.nl/item/wijkteam-leefomgeving/
Ursila Graanoogst – stichting Sport en Integratie, multiculturele activiteiten voor jong en oud
https://huisvoordewijk.nl/vereniging-sport-en-integratie/
Patrick Hoogeveen – stichting Vitale verbindingen en wijkbewoner Immerloo
https://vitaleverbindingen.nl/
Nonja Paulissen – Stichting De blauwe tomaat, trekt de wijk in om tegen een lage prijs groente en fruit te verkopen
http://inmalburgen.nl/item/stichting-ibtisama/
Mustafa Günes – Imam stichting Islamitisch Centrum Zuid
http://inmalburgen.nl/item/islamitisch-centrum-arnhem-zuid/
Ad Boogaard – Coördinator D3rde Verdieping
https://d3rdeverdieping.nl/
Hans van Heiningen – Achter de Voordeur, outreachende hulpverlening
https://www.achterdevoordeur.com/over-adv
Coalities
Twee coalities - Twee doelstellingen
Een signaleringsnetwerk opzetten
De praktijkverpleegkundige ‘ouderenzorg’ van huisartsenpraktijk de Dovenetel Arnhem-Zuid ziet veel (alleenstaande) ouderen, waarvan zij vermoedt dat eenzaamheid onderliggende problematiek is. Het probleem: zij wil na een verheldering van de vraag, beter kunnen doorverwijzen. De coalitie wil daarom een signaleringsnetwerk opzetten zodat de praktijkverpleegkundige verschillende organisaties kan inschakelen om het gesprek aan te gaan. Uiteindelijk moet het netwerk breder in te zetten zijn, zodat ook andere signaleerders er gebruik van kunnen maken.
Initiatieven dichterbij bewoners brengen
Er staat een buurthuis in Immerloo, genaamd Huis voor de Wijk, maar veel bewoners weten het nog niet te vinden. Om eenzame mensen te laten deelnemen aan de activiteiten die er worden georganiseerd, zou het aanbod dichter bij de bewoners moeten staan. Daarom is de doelstelling om de initiatieven die helpen om eenzaamheid te signaleren of te verminderen, meer ‘outreachend’ laten werken. Dat wil zeggen; niet afwachten tot wijkbewoners naar het Huis voor de Wijk komen, maar ‘erop af gaan’ en activiteiten naar de bewoner brengen.
Twee coalities - Twee doelstellingen
Eenzaamheidinitiatieven dichterbij de bewoner brengen
Een signaleringsnetwerk opzetten
De praktijkondersteuner ‘ouderen’ van huisartsenpraktijk de Dovenetel Arnhem-Zuid ziet veel (alleenstaande) ouderen, waarvan zij vermoedt dat eenzaamheid een onderliggende problematiek is. Het probleem: zij heeft niet de tijd om deze mensen deskundig op te vangen en weet niet goed naar wie ze wel kan doorverwijzen. De coalitie wil daarom een signaleringsnetwerk opzetten zodat de praktijkondersteuner verschillende organisaties kan inschakelen om het gesprek aan te gaan. Uiteindelijk moet het netwerk breder in te zetten zijn, zodat ook andere signaleerders er gebruik van kunnen maken.
Initiatieven helpen op eenzaamheid te signaleren
Er staat een buurthuis in Immerloo, genaamd Huis voor de Wijk, maar veel bewoners weten het nog niet te vinden. Om eenzame mensen te laten deelnemen aan de activiteiten die er worden georganiseerd, zou het aanbod dichter bij de bewoners moeten staan, vindt de coalitie. Daarom is de doelstelling om de initiatieven die helpen om eenzaamheid te signaleren of te verminderen, meer ‘outreachend’ laten werken. Dat wil zeggen; niet afwachten tot wijkbewoners naar het Huis voor de Wijk komen, maar ‘erop af gaan’ en activiteiten naar de bewoner brengen.
Van samenkomen naar samenwerken
De coalities kennen hetzelfde vertrekpunt, maar gaandeweg de bijeenkomsten nemen ze ieder een eigen afslag. Onderstaand kun je lezen hoe dat in zijn werking gaat. Klik op de beelden, als je ze wilt vergroten of door de presentaties wilt scrollen.
Bijeenkomst 1
Logischerwijze nemen de WijkMakers het voortouw tijdens de eerste coalitiebijeenkomst. De bijeenkomst staat in teken van een kennismaking, de visie van de WijkMakers op eenzaamheid, en een gezamenlijke verkenning van de rol die de wijk kan spelen in het tegengaan hiervan.
Bijeenkomst 2
Tijd voor spijkers met koppen: waaraan gaat de coalitie werken de komende tijd? De vorige bijeenkomst is gesproken over een project waar we gezamenlijk onze schouders kunnen zetten. Praktijkverpleegkundige ‘ouderenzorg’ Bianda Rutjes vertelt dat ze veel ouderen ziet in haar praktijk waarvan ze vermoedt dat eenzaamheid de onderliggende problematiek is. Haar vraag: waar kan ik hen naartoe verwijzen? Het mooie is dat er binnen de coalitie zijn partijen aanwezig die haar kunnen helpen. We spreken af dat we gaan werken aan een systematische manier van verwijzen via een lokaal signaleringsnetwerk.
Bijeenkomst 3
In de vorige bijeenkomst kwam de presentiebenadering van Andries Baart ter sprake: in het contact met eenzame mensen is het allereerst belangrijk om er ‘voor hen te zijn’. Omdat zij expertise heeft op dit terrein, geeft Mirjam Schuilenga van stichting de Kim een presentatie aan de andere coalitieleden. Zo ontstaat stap voor stap een ‘lerende gemeenschap’ waarin de coalitieleden elkaars deskundigheid gaan kennen en waarderen.
Ook bespreken we twee anonieme casussen uit de praktijk van Bianda Rutjes. Hoe zou een signaleringsnetwerk uit de voeten kunnen in deze situaties? Ondertussen werken de WijkMakers aan een overzicht van initiatieven die relevant zijn eenzaamheidsinterventies voor het op te zetten signaleringsnetwerk.
Bijeenkomst 4
Om tot een goed signaleringsnetwerk te komen, moeten alle relevante partijen bekend zijn. Daarom staan we tijdens de bijeenkomst stil bij lokale initiatieven die iets kunnen betekenen bij het tegengaan van eenzaamheid. Coalitielid Tamara Toonen licht toe hoe de Stichting Welzijn Ouderen Arnhem (SWOA) ouderenadviseurs inzet om, in maximaal tien gesprekken, hulpvragen op te pakken. Ook licht ze toe hoe het centrale telefoonnummer Voor elkaar in Arnhem werkt, opgezet om kwetsbare mensen tijdens de coronacrisis bij te staan.
Er worden afspraken gemaakt over het functioneren van het signaleringsnetwerk. Bianda Rutjes gaat in een pilot verwijzen naar vier coalitieleden: Ivo Janssen (Pleyade), Mirjam Schuilinga (Stiching de Kim) Tamara Toonen (SWOA) en Margreet Hermsen (D3rde Verdieping). De Wijkmakers monitoren hoe de overdracht tussen de partijen verloopt.
Bijeenkomst 5
Vanuit de huisartsenpraktijken zijn inmiddels 15 eenzame mensen doorverwezen naar coalitieleden. De eerste ervaringen zijn positief; waar praktijkverpleegkundige Bianda Rutjes eerst vooral signaleerder was, kan ze nu ook doorverwijzen. De WijkMakers presenteren een stappenplan dat de coalitieleden kunnen gebruiken op de doorverwijzingen soepel te laten verlopen.
Voor de volgende bijeenkomst verzamelen we casuïstiek om te bespreken wat passende doorverwijzingen zijn. Ook brengen we in kaart wat de draagkracht is van het signaleringsnetwerk. Zo weten we hoeveel eenzame mensen we kunnen helpen als we straks ook andere signaleringskanalen gaan inzetten.
Bijeenkomst 2
Tijd voor spijkers met koppen: waaraan gaat de coalitie werken de komende tijd? De vorige bijeenkomst is gesproken over een project voor flatbewoners in hun eigen woonomgeving, waar de coalitie haar schouders onder wil zetten. Team achter de Voordeur, een maatschappelijke organisatie op het gebied van welzijn en maatschappelijke dienstverlening, oppert dat het aanbod van (eenzaamheids-)interventies dichter bij de inwoners van Immerloo I + II moet komen te staan; het huidige aanbod is onbekend of wordt niet goed gevonden. De coalitieleden herkennen dit en voegen toe dat het ook niet duidelijk is waar bewoners behoefte aan hebben.
Bijeenkomst 3
De coalitie stelt vast dat het probleem eenzaamheid in Immerloo onlosmakelijk is verbonden met het brede thema leefbaarheid. De wijkbewoners ervaren een gevoel van onveiligheid, er is veel rommel op straat en de doorloop is te groot om makkelijk relaties op te bouwen. Grootste probleem is de taal: veel bewoners met een migratieachtergrond hebben een taalachterstand. Om meer expertise over deze gemeenschappen binnen te halen, en hun stem beter te vertegenwoordigen, voegen we nieuwe leden toe aan de coalitie.
De focus wordt gebracht op mediërende, ‘outreachende’ activiteiten. Er moet vertrouwen worden opgebouwd tussen bewoners onderling, tussen bewoners en professionals, en dat er nieuwe contacten worden gelegd, in de hoop dat uiteindelijk het (eenzaamheids-)aanbod beter aansluit bij de leefwereld van de bewoners in de wijk. Ofwel: community building als basis voor eenzaamheidsbestrijding.
Bijeenkomst 4
We bespreken drie interviews die de WijkMakers hebben gehouden met coalitieleden Hans van Heiningen, Nonja Paulissen en Patrick Hoogeveen. Centraal staan de eenzaamheidsproblematiek en de vraagstukken met betrekking tot leefbaarheid, zoals die zich manifesteren in de flats in Immerloo I + II. Drie zaken komen naar voren:
De groep oorspronkelijke bewoners heeft in de loop der jaren steeds meer buren gekregen met een migratieachtergrond, waarmee vanwege taalachterstand moeilijk valt te communiceren.
De taalachterstand van veel bewoners maakt het ook voor professionals zoals Hans van Heininge (Team achter de voordeur) moeilijk om het gesprek aan te gaan en vormen een drempel om mee te draaien in de samenleving.
Het Huis voor de Wijk is voor veel bewoners onbekend.
De coalitie stelt zich de taak om tolken aan het Team achter de voordeur van Hans van Heiningen te koppelen. Hassan Koubaa van Stichting Prisma kan vanuit zijn netwerk vertalers met meerdere achtergronden aanleveren. Ook wordt onderzocht hoe de taalcursus in het Huis voor de Wijk meer aandacht kan krijgen onder wijkbewoners met een taalachterstand. Zo zouden geslaagden cursisten kunnen worden ingezet om contact te leggen of activiteiten te organiseren met bewoners. Tijdens een aparte afspraak maken we een werkplan voor de samenwerking tussen stichting Prisma en Team Achter de Voordeur.
Bijeenkomst 5
Team achter de Voordeur en Stichting Prisma gaan in op hun samenwerking. De bedoeling is dat Hans van Heiningen al op korter termijn wordt ondersteund door tolken tijdens een huisbezoek. Deze komen uit het netwerk van stichting Prisma. Waar mogelijk worden er in een later stadium ‘taalmaatjes’ ingezet of fietslessen aangeboden. Stichting Huis voor de Wijk zal deze samenwerking zoveel mogelijk faciliteren.
Een volgend project waar de coalitie zijn tanden in wil zetten, is het organiseren van een braderie op de pleinen tussen de flats. Daar zal het aanbod van het Huis voor de Wijk op een toegankelijke wijze worden gepresenteerd.
Van samenkomen naar samenwerken
De coalities hebben hetzelfde vertrekpunt, maar gaandeweg de bijeenkomsten namen ze ieder een eigen afslag. Onderstaand geven we ontwikkelingen weer die hebben geleid tot doelstellingen die de coalities zichzelf hebben gesteld. Daarbij vind je ook onze presentaties die we hielden tijdens de bijeenkomsten. Klik op de beelden om ze te vergroten, als je graag meer informatie wilt.
De doelstellingen
't Duifje
Bijeenkomst 1
Logischerwijze nemen de WijkMakers het voortouw tijdens de eerste coalitiebijeenkomst. De bijeenkomst staat in teken van een kennismaking, de visie van de WijkMakers op eenzaamheid, en een gezamenlijke verkenning van de rol die de wijk kan spelen in het tegengaan hiervan.
Bijeenkomst 2
Tijd voor spijkers met koppen: waaraan gaat de coalitie werken de komende tijd? De vorige bijeenkomst is gesproken over een project waar we gezamenlijk onze schouders kunnen zetten. Praktijkondersteuner ‘ouderen’ Bianda Rutjes vertelt dat ze ontzettend veel ouderen ziet in haar praktijk waarvan ze vermoedt dat eenzaamheid de onderliggende problematiek is. Haar vraag: waar kan ik hen naartoe verwijzen? Het mooie is dat er binnen de coalitie zijn partijen aanwezig die haar kunnen helpen. We spreken af dat we gaan werken aan een systematische manier van verwijzen via een lokaal signaleringsnetwerk.
Bijeenkomst 3
In de vorige bijeenkomst kwam de presentiebenadering van Andries Baart ter sprake: in het contact met eenzame mensen is het allereerst belangrijk om er ‘voor hen te zijn’. Omdat deze benadering zij expertise heeft op dit terrein, geeft Mirjam Schuiling van stichting de Kim een presentatie over de benadering aan de andere coalitieleden. Zo ontstaat stap voor stap een ‘lerende gemeenschap’ waarin de coalitieleden elkaars deskundigheid gaan kennen en waarderen.
Ook bespreken we twee casussen uit de praktijk van Bianda Rutjes. Hoe zou een signaleringsnetwerk uit de voeten kunnen in deze situaties? Ondertussen werken de WijkMakers aan een overzicht van initiatieven die relevant zijn eenzaamheidsinterventies voor het op te zetten signaleringsnetwerk.
Bijeenkomst 4
Om tot een goed signaleringsnetwerk te komen, moeten alle relevante partijen bekend zijn. Daarom staan we tijdens de bijeenkomst stil bij lokale initiatieven die iets kunnen betekenen bij het tegengaan van eenzaamheid. Coalitielid Tamara Toonen licht toe hoe de Stichting Welzijn Ouderen Arnhem ouderenadviseurs inzet om in tien gesprekken hulpvragen op te pakken. Ook licht ze toe hoe het centrale telefoonnummer Voor elkaar in Arnhem, opgezet als gevolg van coronamaatregelen, werkt.
Er worden afspraken gemaakt over het functioneren van het signaleringsnetwerk. Bianda Rutjes gaat in een pilot verwijzen naar vier coalitieleden: Ivo Janssen (Pleyade), Mirjam Schuilinga (Stiching de Kim) Tamara Toonen (SWOA) en Margreet Hermsen (D3rde Verdieping). De Wijmakers monitoren hoe de overdracht tussen de partijen verloopt om ze over een tijdje te evalueren.
Bijeenkomst 5
Vanuit de huisartsenpraktijken zijn inmiddels 15 eenzame mensen doorverwezen naar coalitieleden. De eerste ervaringen zijn positief; waar praktijkondersteuner Bianda Rutjes eerst niets met deze casussen kon, heeft ze nu opties. De WijkMakers presenteren een stappenplan dat de coalitieleden kunnen gebruiken op de doorverwijzingen soepel te laten verlopen.
Voor de volgende bijeenkomst verzamelen we casuïstiek om te bespreken we wat passende doorverwijzingen zijn naar de (eenzaamheids-)interventies van de coalitieleden. Ook brengen we in kaart wat de draagkracht is van het signaleringsnetwerk. Zo weten we hoeveel eenzame mensen we kunnen helpen, zodat we in volgende bijeenkomsten mogelijk ook andere signaleringskanalen kunnen inzetten.
De doelstellingen
Immerloo I + II
Bijeenkomst 1
Logischerwijze nemen de WijkMakers het voortouw tijdens de eerste coalitiebijeenkomst. De bijeenkomst staat in teken van een kennismaking, de visie van de WijkMakers op eenzaamheid, en een gezamenlijke verkenning van de rol die de wijk kan spelen in het tegengaan hiervan.
Bijeenkomst 2
Tijd voor spijkers met koppen: waaraan gaat de coalitie werken de komende tijd? De vorige bijeenkomst is gesproken over een project voor flatbewoners in hun eigen woonomgeving, waar de coalitie haar schouders onder wil zetten. Team achter de Voordeur, een maatschappelijke organisatie op het gebied van welzijn en maatschappelijke dienstverlening, oppert dat het aanbod van (eenzaamheids-)interventies dichter bij de inwoners van Immerloo I + II moet komen te staan; het huidige aanbod is onbekend of wordt niet goed gevonden. De coalitieleden herkennen dit en voegen toe dat het ook niet duidelijk is waar bewoners behoefte aan hebben.
Bijeenkomst 3
De coalitie stelt vast dat het probleem eenzaamheid in Immerloo onlosmakelijk is verbonden met het brede thema leefbaarheid. De wijkbewoners ervaren een gevoel van onveiligheid, er is veel rommel op straat en de doorloop is te groot om makkelijk relaties op te bouwen. Grootste probleem is de taal: veel bewoners met een migratieachtergrond hebben een taalachterstand. Om meer expertise over deze gemeenschappen binnen te halen, en hun stem beter te vertegenwoordigen, voegen we nieuwe leden toe aan de coalitie.
De focus wordt gebracht op mediërende, ‘outreachende’ activiteiten. Er moet vertrouwen worden opgebouwd tussen bewoners onderling, tussen bewoners en professionals, en dat er nieuwe contacten worden gelegd, in de hoop dat uiteindelijk het (eenzaamheids-)aanbod beter aansluit bij de leefwereld van de bewoners in de wijk. Ofwel: community building als basis voor eenzaamheidsbestrijding.
Bijeenkomst 4
We bespreken drie interviews die de WijkMakers hebben gehouden met coalitieleden Hans van Heiningen, Nonja Paulissen en Patrick Hoogeveen. Centraal staan de eenzaamheidsproblematiek en de vraagstukken met betrekking tot leefbaarheid, zoals die zich manifesteren in de flats in Immerloo I + II. Drie zaken komen naar voren:
De groep oorspronkelijke bewoners heeft in de loop der jaren steeds meer buren gekregen met een migratieachtergrond, waarmee vanwege taalachterstand moeilijk valt te communiceren.
De taalachterstand van veel bewoners maakt het ook voor professionals zoals Hans van Heininge (Team achter de voordeur) moeilijk om het gesprek aan te gaan en vormen een drempel om mee te draaien in de samenleving.
Het Huis voor de Wijk is voor veel bewoners onbekend.
De coalitie stelt zich de taak om tolken aan het Team achter de voordeur van Hans van Heiningen te koppelen. Hassan Koubaa van Stichting Prisma kan vanuit zijn netwerk vertalers met meerdere achtergronden aanleveren. Ook wordt onderzocht hoe de taalcursus in het Huis voor de Wijk meer aandacht kan krijgen onder wijkbewoners met een taalachterstand. Zo zouden geslaagden cursisten kunnen worden ingezet om contact te leggen of activiteiten te organiseren met bewoners. Tijdens een aparte afspraak maken we een werkplan voor de samenwerking tussen stichting Prisma en Team Achter de Voordeur.
Bijeenkomst 5
Team achter de Voordeur en Stichting Prisma gaan in op hun samenwerking. De bedoeling is dat Hans van Heiningen al op korter termijn wordt ondersteund door tolken tijdens een huisbezoek. Deze komen uit het netwerk van stichting Prisma. Waar mogelijk worden er in een later stadium ‘taalmaatjes’ ingezet of fietslessen aangeboden. Stichting Huis voor de Wijk zal deze samenwerking zoveel mogelijk faciliteren.
Een volgend project waar de coalitie zijn tanden in wil zetten, is het organiseren van een braderie op de pleinen tussen de flats. Daar zal het aanbod van het Huis voor de Wijk op een toegankelijke wijze worden gepresenteerd.
En wat gebeurde er tijdens de coronacrisis…?
Voor elkaar in Arnhem
De ingrijpende veranderingen binnen de samenleving als gevolg van de bestrijding van het coronavirus, betekende voor de coalities een goede test om te bekijken of ze direct van betekenis konden zijn. De WijkMakers en een aantal coalitieleden zorgden ervoor dat het lokale hulpnummer Voor elkaar in Arnhem, opgezet voor kwetsbare Arnhemmers, ook toegankelijk was voor mensen met een taalachterstand. Op deze blog lees je er meer over.
